Aleksander Gierymski Żydówka z pomarańczami (1881)

„Żydówka z pomarańczami” (1881) to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Aleksandra Gierymskiego, w którym artysta wnikliwie obserwuje życie ubogich Żydów w Warszawie. Obraz przedstawia starszą kobietę – handlarkę pomarańczami, którą malarz ukazuje w prosty, ale niezwykle sugestywny sposób. Choć tło ograniczono do neutralnego muru, kompozycja skupia się na twarzach i strojach, a przede wszystkim na dumnym, nieco melancholijnym wyrazie sprzedawczyni.

W reprodukcji wyraźnie widać kontrast między żywymi barwami pomarańczy a stonowaną, przygaszoną paletą reszty sceny. Gierymski, jako wybitny polski realista, dbał o szczegół i oddanie charakteru postaci, co widać w zmarszczkach czy wyrazie oczu starszej kobiety. Jednocześnie „Żydówka z pomarańczami” zwraca uwagę na trudną sytuację materialną i społeczną przedstawionych osób, przyciągając współczucie i zrozumienie widza. W efekcie dzieło staje się nie tylko studium postaci, ale też komentarzem społecznym, ukazującym codzienność miejskiego życia końca XIX wieku.